Srpska Mitologija

Omaja (mitologija)

Из Википедије, слободне енциклопедије
Omaja je biće iz srpskog folklora čijom se osnovnom karakteristikom smatrala sposobnost da omađija (omaja). Omajavanje je u ovom smislu bilo shvaćeno kao moć promene nečije percepcije, odnosno, stvaranje iluzije. Bića koja su nazivana omajama obično su se pojavljivala noću ili za vreme magle, kada je bilo najlakše zavarati čoveka. Tada bi se omaje pojavljivale u obliku neke životinje, najčešće koze,ovce, psa ili bivola. Čoveku kome se ukazala neka od ovih životinja javila bi se potreba da je uhvati, što bi rezultovao besomučnom trkom za omajom. Onaj koji je jurio ovo biće skrenuo bi se putu kojim je krenuo i bivao naveden da skoči u neku jamu ili ponor. Dešavalo se i da seljaci uhvate nepoznatu životinju ne znajući da je to omaja, i da je odvedu u obor.

Avet

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Avet je mitološko biće, noćno strašilo, prikaza. Može se shvatitii kao opšti naziv za duha, a sreće se u ustaljenim pogrdnim izrazima ("Idi odatle, avetinjo jedna!") ili u poređenjima ("Mršava ko avet"). Javlja se u verovanjima u zapadnoj Srbiji, Šumadiji, Vojvodini, Crnoj Gori (gde se koristi i naziv avijes) i u Dubrovniku i Makedoniji.
[uredi]Tumačenje naziva i porekla

Postoje različita tumačenja naziva avet. Neke paralele ukazuju na mogućnost izvođenja slovenske osnove sa značenjem „videti", što bi bio sinonim rasprostranjenim nazivima priviđenje, prikaza. Pretpostavlja se da su aveti prerano umrle osobe (slično vilama, rusalkama i njima srodnim bićima), samoubice i razne vrste grešnika.
O njihovom poreklu od „nečistih" pokojnika ide u prilog i narodno verovanje da se najčešćeviđaju noću u vreme Nekrštenih dana. U demonološkim predavanjima, pri susretu s ljudima izazivaju strah: "Ja stuknu nazad, a starac sa belom bradom do pojasa polako mi priđe" (zapis iz Gruže). Pojavljuju se i kao mrtvaci pokriveni belim pokrovom, nekad i u obliku slepog miša.
Radi zaštite često se koristio beli luk. Od aveti (kao i od vila) koje noću kradu ženama odeću iz sanduka, Srbi u Sarajevu su se štitili tako što su u sanduk stavljali tisovinu, a u Kragujevačkoj Jasenici žene su uveče vezivale nošene čarape i suknje da ih aveti ne bi oblačile. U hristijanizovanom obliku zaštita se postiže obraćanjem Bogu ("Pomozi Bože!").

Aždaja

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Aždaja ili aždaha je mitološka ogromna krilata zmija s neparnim brojem glava, rjeđe sa dvije. U predanjima se najčešće spominju troglave aždaje, sa četiri kratke noge i krilima kao u slijepog miša. Iz otvorenih čeljusti izlazi im modar plamen; grozno riču i imaju strašan pogled, ljute su, proždrljive i nezasite. Nastaju od zmija koje prežive trideset ili sto godina, ili od onih koje prožderu drugu zmiju. Stanuju u pećinama ili planinskim jezerima, odakle su, po pričama iz nekih krajeva, izlazile i gutale stoku. Aždaja u jezeru pod Trojanovim gradom proždirala je svaki dan po jednu djevojku, koju su joj ljudi bili dužni žrtvovati. Kad je došao red da se žrtvuje kraljeva ćerka, ona primi hrišćanstvo, a sveti Đorđe je spasi od smrti tako što je kopljem probo aždaju. Miloš Obilić je htio da podigne manastir u Braničevu, ali u snu mu se javi sveti Đorđe i reče mu da će u tome uspjeti tek kad pogubi aždaju ispod grada Golupca. Obilić joj je odsjekao sve tri glave, te izgradio manastir Tuman.
Po vjerovanju iz Srema, aždaje su letjele u gustim i strašnim oblacima, odakle su bljuvale grad po usjevima. Protiv njih su se borili posebni ljudi zvani oblačari, koji su štitili polja svoga sela od grada.
Naziv aždaja potiče od persijskog aždaha, a u srpski je došao vjerovatno posredstvom turskog.[1] U starim iranskim tekstovima i iranskom folkloru, aždahā je predstavljala razne vrste zmijolikih, većinom divovskih čudovišta, koja žive u vazduhu, na zemlji ili u moru. Ponekad su povezivana sa određenim prirodnim pojavama, naročito sa kišom i pomračenjem sunca. Riječ aždahā nastala je od izraza aži dahāka, gdje aži znači „zmija“, dok je značenje epiteta dahāka nejasno.

Balačko

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Balačko je biće iz srpskog narodnog vjerovanja. To je bio troglavi div u službi leđanskog kralja Mihaila. Iz jedne glave je izbijao modar plamen, a iz druge hladan vjetar. Kad bi potrošio oba oružja, i vjetar i vatru, bilo mu je potrebno izvjesno vrijeme dok ih ponovo sakupi. Tada je bez zaštite, pa ga je lasno ubiti. To je u dvoboju učinio junak Miloš Vojinović, kad je Balačko pokušao da preotme princezu Roksandu, nevjestu srpskog cara Dušana.

Bauk

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bauk je mitska životinja u srpskoj mitologiji. Bauk je opisan kao stvorenje koje se krije na tamnim mestima, rupama ili napuštenim kućama, čekajući da zgrabi, odnese i proždere svoju žrtvu; ali može se oterati svetlom i bukom. Ima nespretan korak (baulja), a njegova onomatopeja je bau.
Interpretacija baukovih osobina navodi na zaključak da je bauk u stvari opis medveda, koji su već bili istrebljeni u nekim delovima Srbije i poznati samo kao legenda. Sama reč "bauk" je isprva bila korišćena kao hipokorizam.
U popularnoj kulturi

Bauk se koristi kao prevod engleske reči goblin u srpskim izdanjima dela Dž. R. R. Tolkina, koja su prvi preveli Meri i Milan Milišić. Bauk se takođe koristi kao prevod engleskog nadimka The Imp u srpskom izdanju Pesme leda i vatre, koje je preveo Nikola Pajvančić.Bauk se još koristi i kao prevod engleske reči ogr u serijalu crtanih filmova Šrek.

Beda

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Beda (ijekav. bijeda) je biće iz srpskog narodnog predanja. Ona putuje po svetu, posećuje ljude, napada ih i muči. Kaže se: Bijeda prati čovjeka od rođenja do smrti ili Našla ga bijeda.
Beda je zapravo gadno, slinavo, koščato biće koje je, kako izgledom, tako i svojim karakterom dostojno svakog prezira. Daleki je srodnik aveti, a po ženskoj liniji i čumi. Spadaju u grupu bauka (Ridiculae). Bede se brzo množe. Vole da kradu ljudima stvari i zakopavaju ih u zemlju. Pronađeno je dosta takvih riznica. Jezik beda liči na šištanje i krkljanje.

Petar Blagojević

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Petar Blagojević, u austrijskim izvorima nem. Peter Plogojowitz, bio je seljak iz Srbiji, za kojeg se vezuje legenda da je posle smrti postao vampir. Živeo je krajem 17. veka, početkom 18. veka, umro negde 1725. u selu Kisilova, možda današnje Kisiljevo kod Požarevca. Severna centralna Srbija bila je tad deo austrijskog carstva (od 1718 do 1739).
Nakon njegove smrti ljudi u njegovom kraju su počeli posle kratke bolesti da umiru. Nastala je sumnja da je vampir. Pre njihove smrti mnogi su tvrdili, da im se umrli Blagojević u noći ukazivao i davio. Njegova supruga je pobegla neposredno posle tih čudnih zbivanja izjavivši da joj je u snu došao mrtav muž tražeći joj svoje opanke. Najzad mu je otvoren grob, telo mu navodno nije trulilo a na usnama je imao svežu krv. Meštani njegovog kraja su probili kolac kroz njegovo mrtvo srce i spalili telo. Odgovorni službenik austrijske uprave nerado je dopustio postupak, ali je pristao zbog „straha“ meštana da celo njihovo selo bude uništeno od vampira, i njihovog zahteva da učine sve potrebno kao što u „turska vremena“, to jest kad je selo bilo pod osmanlijskoj vlasti.
Izveštaj austrijskog službenika Frombalda o ovom slučaju, objavljen u bečkom časopisu Wienerisches Diarium, spada u prva pominjanja vampirizma u Evropi novijeg doba, prevedeno je na više jezika i učestvovalo u „vampirskoj maniji“ u Engleskoj, Francuskoj i Nemačkoj. Događaj je bio sličan onome sa Arnold Paole par godina kasnije, što je izazvalo i jedno zvanično istraživanje austrijske vlade.
Fenomeni ili izgledi navodne netruležnosti tela, „nova“ kosa, koža i nokti, naduvena i rumena lica te i krv na usnama danas su objašnjeni i deo su jedne faze posmrtnog ostatka. Narodu nepoznate bolesti i epidemije mogle su da stvore verovanje u dejstvovanje natprirodnih sila.

Bukavac

Iz Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bukavac je demonsko biće iz stare srpske mitologije. Vjerovanje u njega je zabilježeno u nekim dijelovima Srema. Neki su ga zamišljali kao stvorenje sa šest nogu i kvrgavim rogovima. Ono živi u jezerima i močvarama. Noću kada izlazi iz vode stvara strašnu buku (po tome mu je i naziv), skače na ljude i životinje i davi ih. Sličan je drekavcu.